“If i think, everything is lost” -Cézanne

Cézanne Otoportre

Büyük yazar, deha, Dreyfus kahramanı Émile Zola ve çocukluk arkadaşı, yeteneği kuşkulu, güvensiz Cézanne. Cézanne?

İki çocukluk arkadaşı, Émile Zola’nın bakaloryasını alması ve Paris’e gelmesinden sonra, Paris’te yeniden buluştu. Paris Zola’ya ışıltısından pay veriyor ve Zola gün geçtikçe başarılı bir yazar olarak ünleniyordu. Buna karşın Cézanne bir türlü kabul görmüyor ve maddi sıkıntılar çekiyordu.

Sanat eleştirmenliği de yapan Zola birçok çağdaş sanatçıyı destekleyen yazılar yazarken, ortak çocukluk arkadaşları olan Baille’e yazdığı mektupta da belirttiği gibi Cézanne’ın ‘büyük bir dehaya sahip olduğu, fakat asla büyük bir ressam olamayacağını’ öngörüyor, yazılarında asla Cézanne’a yer vermiyordu.

Bu giderek artan mesafede Zola’nın egolarının ve öngörüsüzlüğünün yanında, eşi Gabrielle Mély’nin rolünü de hafife almamak gerek. Artık burjuva sınıfına dahil olduğundan eski yoksul günlerini hatırlatacak kimseyi görmek istememesi, ilişkilerin kopma noktasına gelmesine neden oluyordu.

Her şeye rağmen Cézanne 1878’de, Zola’nın Medan’da yazarlıktan kazanılan paralarla satın alınan yazlık evini ziyaret etti.  Cézanne’ın bu gösteriş karşısında rahatsızlık duyması tavrının daha da keskinleşmesine, Zola ve çevresini küçümseyici konuşmalarla aşağılamasına neden oluyordu.

Bu farklılıklar eski dostların arasının iyice açılmasına neden olsa da asıl darbe 1886 yılında Zola’nın L’Ouevre romanını yayınlamasıyla gelmiş oldu. Romanda tam da Cézanne gibi duygusal tepkiler gösteren karakter ressam Claude Lantier, üzerinde çalıştığı resmi bitiremeyince kendine inancını kaybeder ve bitiremediği resmin başında canına kıyar. Cézanne’ın için bu son her şeye rağmen beklenmedik bir sondu; Zola’ya gönderdiği kısa teşekkür notu son konuşmaları oldu.

Cézanne’ın sanatı, birçok ressamı etkileyen akımlardan fovizm ve kübizmin çıkış noktası olarak kabul gördü. Sonraları modern resmin babası olarak anılan Cézanne, 1906 yılında başta Zola olmak üzere sanatını anlamayan tüm kalabalıkları selamlayarak hayatını kaybetti.

(Bu yazı ilk olarak Size Magazine’in Ego sayısında yayınlanmıştır. Yazının yayınlanmış halini ve diğer yazıları okumak için şuraya göz atabilirsiniz.)